AZeRBAYCAN XALQININ ÜMUMMİLLİ LİDERİ HEYDeR ELİRZA OĞLU eLİYEV Heyder elirza oğlu eliyev 1923-cü il mayın 10-da Azerbaycanın Naxçıvan şeherinde anadan olmuşdur. O, 1939-cu ilde Naxçıvan Pedaqoji Texnikumunu bitirdikden sonra Azerbaycan Senaye İnstitutunun (indiki Azerbaycan Dövlet Neft Akademiyası) memarlıq fakültesinde tehsil almışdır. Başlanan müharibe ona tehsilini başa çatdırmağa imkan vermemişdir. 1941-ci ilden Heyder eliyev Naxçıvan MSSR Xalq Daxili İşler Komissarlığında ve Naxçıvan MSSR Xalq Komissarları Sovetinde şöbe müdiri vezifesinde işlemiş ve 1944-cü ilde dövlet tehlükesizliyi orqanlarında işe gönderilmişdir. Bu dövrden tehlükesizlik orqanları sisteminde çalışan Heyder eliyev 1964-cü ilden Azerbaycan SSR Nazirler Soveti yanında Dövlet Tehlükesizliyi Komitesi sedrinin müavini, 1967-ci ilden ise sedri vezifesinde işlemiş, general-mayor rütbesine qeder yükselmişdir. Hemin illerde o, Leninqrad şeherinde (indiki Sankt-Peterburq) xüsusi ali tehsil almış, 1957-ci ilde ise Azerbaycan Dövlet Universitetinin tarix fakültesini bitirmişdir. [b][color=red]Azerbaycan Kommunist Partiyası Merkezi Komitesinin 1969-cu il iyul plenumunda Heyder eliyev Azerbaycan Kommunist Partiyası Merkezi Komitesinin birinci katibi seçilerek respublikanın rehberi olmuşdur. 1982-ci ilin dekabrında Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Merkezi Komitesi Siyasi Bürosunun üzvü seçilen Heyder eliyev SSRİ Nazirler Soveti sedrinin birinci müavini vezifesine teyin edilmiş ve SSRİ-nin rehberlerinden biri olmuşdur. Heyder eliyev iyirmi il erzinde SSRİ Ali Sovetinin deputatı, beş il ise SSRİ Ali Soveti sedrinin müavini olmuşdur. Heyder eliyev 1987-ci ilin oktyabrında Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Merkezi Komitesi Siyasi Bürosunun ve şexsen Baş katib Mixail Qorbaçovun yeritdiyi siyasi xette etiraz elameti olaraq, tutduğu vezifelerden istefa vermişdir. Heyder eliyev 1990-cı ilin 20 yanvarında sovet qoşunlarının Bakıda töretdiyi qanlı facie ile elaqedar ertesi gün Azerbaycanın Moskvadakı nümayendeliyinde beyanatla çıxış ederek, Azerbaycan xalqına qarşı töredilmiş cinayetin teşkilatçıları ve icraçılarının cezalandırılmasını teleb etmişdir. O, Dağlıq Qarabağda yaranmış keskin münaqişeli veziyyetle bağlı SSRİ rehberliyinin ikiüzlü siyasetine etiraz elameti olaraq, 1991-ci ilin iyulunda Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının sıralarını terk etmişdir 1990-cı ilin iyulunda Azerbaycana qayıdan Heyder eliyev ilk evvel Bakıda, sonra ise Naxçıvanda yaşamış, hemin ilde de Azerbaycan Ali Sovetine deputat seçilmişdir. O, 1991-1993-cü illerde Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Meclisinin sedri, Azerbaycan Respublikası Ali Soveti sedrinin müavini olmuşdur. Heyder eliyev 1992-ci ilde Yeni Azerbaycan Partiyasının Naxçıvan şeherinde keçirilmiş tesis qurultayında partiyanın sedri seçilmişdir. 1993-cü ilin may-iyununda hökumet böhranının son derece keskinleşmesi ile ölkede vetendaş müharibesinin baş vermesi ve müsteqilliyin itirilmesi tehlükesi yarandıqda Azerbaycan xalqı Heyder eliyevin hakimiyyete getirilmesi telebi ile ayağa qalxdı. Azerbaycanın o zamankı rehberleri Heyder eliyevi resmen Bakıya devet etmeye mecbur oldular. Heyder eliyev 1993-cü il iyunun 15-de Azerbaycan Ali Sovetinin sedri seçildi, iyulun 24-de ise Milli Meclisin qerarı ile Azerbaycan Respublikası Prezidentinin selahiyyetlerini heyata keçirmeye başladı. 1993-cü il oktyabrın 3-de ümumxalq sesvermesi neticesinde Heyder eliyev Azerbaycan Respublikasının Prezidenti seçildi. O, 1998-ci il oktyabrın 11-de xalqın yüksek feallığı şeraitinde keçirilen seçkilerde seslerin 76,1 faizini toplayaraq, yeniden Azerbaycan Respublikasının Prezidenti seçilmişdir. 2003-cü il oktyabrın 15-de keçirilen prezident seçkilerinde namizedliyinin ireli sürülmesine razılıq vermiş Heyder eliyev sehhetinde yaranmış problemlerle elaqedar seçkilerde iştirak etmekden imtina etmişdir. Dekabrın 12-de Azerbaycanın ümummilli lideri, Prezident Heyder eliyev Amererka Birleşmiş Ştatlarının Klivlend Klinikasında vefat etmişdir. ALLAH REHMET ELESIN |
Kamran
Eti
