Türkiyə-Ermənistan arasında anlaşması baş tutdu
Sürixdə gərgin saatlar yaşandı... 282: Bu gün axşam saatlarında Türkiyə və Ermənistan arasında İsveçrənin Sürix Universitetində uzun müddətdir müzakirə olunan protokolların imzalanması nəhayət baş tutdu. 282.CLaN.Su-nun verdiyi xəbərə görə, öncə imzalanma mərasiminin Bakı vaxtı ilə saat 20-00-da baş tutacağı gözlənilsə də, universitetin mətbuat konfransında tarixi anı gözləyən jurnalistlərə qəfildən, mərasimin qeyri-müəyyən müddətə təxirə salındığı xəbərini veriblər. Daha sonra bəlli olub ki, Ermənistan özü tərəfindən irəli sürülən protokol bəndlərindən geri çəkilib. Daha doğrusu, törənin keçirilməli olduğu salona gəlməyən erməni nümayəndə heyəti, anlaşmaya qondarma soyqırımla bağlı bəndin də daxil edilməsini istəyib. Türkiyə nümayəndə heyəti salonda tək qalınca, salonu tərk etmək məcburiyyətində qalıb. İsveçrə yetkililəri Surix universitetinin mətbuat zalında gözləyən jurnalistlərin qarşısına çıxaraq, törənin qeyri-müəyyən müddətə qədər təxirə salındığını təsdiqləyiblər. ABŞ təmsilçisi İan Kelli, ABŞ Dövlət katibi Hillari Klintonun otelinə döndüyünü açıqlayıb. Kelli, Ermənistan xarici işlər naziri Edvard Nalbəndyanın Amerika nümayəndə heyətindən bir səlahiyyətliylə görüşünün gözlənildiyini qeyd edib. Digər tərəfdən "Röyters" agentliyinin yaydığı xəbərə görə, tərəflər arasında ortaya çıxan problem imzalanmadan sonra mediaya veriləcək açıqlamaların mətni ilə bağlıdır. Daha sonra bu versiyanın daha doğru olduğu təsdiqlənib. ABŞ tərəfləri masa arxasında oturda bilmək üçün böyük səy sərf edib.
Nəhayət 3 saatlıq gecikməyə baxmayaraq, protokolların imzalanması baş tutub. Belə ki, tərəflər imzalanmadan sonra mediaya heç bir açıqlama verməmək barədə razılığa gəliblər.
Mərasimdə yalnız, bu iki ölkə arasında iki ildir tam məxfi şəraitdə davam edən danışıqlara danışıqlara vasitəçilik edən İsveçrənin xarici işlər naziri qısa giriş nitqi söyləyib, sonra Türkiyə və Ermənistandan olan həmkarlarını sənədləri imzalamağa dəvət edib. Amma o, bir qədər əvvəlki fikir ayrılıqları haqqında heç bir açıqlama verməyib.
Qeyd edək ki, mərasimə ABŞ dövlət katibi Hillari Klinton, Fransanın xarici işlər naziri Bernar Kuşner, Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov, Avropa İttifaqının xarici siyasət komissarı Havyer Solana, İsveçrənin xarici işlər naziri Mişelin Kalmi-Rey, Avropa Birliyinə sədrlik edən İsveçin xarici işlər naziri Karl Bildt, ATƏT və BMT-dən yüksək vəzifəli şəxslər də qatılıblar.
Nədən Sürix Universiteti?
Yetkililər imzalama törəni üçün niyə Sürix Universitetinin seçildiyi mövzusunda dəqiq bir açıqlama verməsələr də, onun İsveçrənin ən böyük universiteti olduğunu ifadə edərək, "Buradan bir çox Nobel mükafatı almış elm adamı çıxdı. Həm də Avropanın tarixi bir universitetidir"- deyə bildiriblər. 1833-cü ildə qurulan Sürix Universiteti, kilsə və krallara aid universitetlərdən sonra Avropada qurulan ilk dövlət universitetidir.
Bu sondurmu?
Qeyd edək ki, İsveçrənin vasitəçiliyi ilə Türkiyə və Ermənistan arasında danışıqlar demək olar tam məxfi şəraitdə aparılırdı. Ən həssas məsələ isə 1915-ci ildə Osmanlı İmperiyası parçalananda, erməni əhalisinin kütləvi şəkildə ordan qovulması barədə ziddiyyətli fikirlərin olması idi. Sonda Ermənistan tərəfi Türkiyənin bu məsələni tarixçi alimlərin öhdəsinə buraxmaq təklifini qəbul etdi. Əvəzində Türkiyə də güzəştlərə getdi. Belə ki, Azərbaycanın işğal olunmuş Dağlıq Qarabağ ərazilərindən erməni qoşunlarının şərtsiz geri şəkilməsi bəndini bu razılaşmaya daxil etmədi. Bununla belə, qeyd etmək lazımdır ki, protokollar imzalansa da, yalnız Türkiyə Böyük Millət Məclisində (TBMM) ratifikasiya edildikdən sonra qanuni qüvvəyə minəcək. Rəsmi Ankara hər nə qədər bunu açıq ifadə etməsə də, protokolların məhz Azərbaycanın "xeyir-duasından" sonra TBMM-də təsdiqlənəcəyi söylənilir.
|